“She / Her / They” Ne Demek? — Zamirlerle Kimliğin İncelikleri Üzerine Sohbet
Düşünsene: “Selin kitaplarını getirdi. Onu da göreceğiz birazdan.” derken hiçbir soru yok. Sadece cümle akıyor. Peki ya sen, “onu” ifadesi kime denk geliyor? “She”, “her” ya da “they” ile dünyaya adım atan birinin yanında olsaydın… İşte o zaman “onun” yerine hangisini kullanırdın? Bugün bu yazıda, gündelik dilde çoğu zaman görünmez kalan ama kimliğin, saygının ve toplumsal farkındalığın bir aynası olan zamirleri — “she/her/they” — masaya yatırıyoruz. Aldığın nefes kadar doğal, ama farkı büyük.
Zamirler Neden Bu Kadar Önemli?
Zamirler yalnızca dilbilgisi öğesi değil; aynı zamanda kimliğin ve saygının sesi. “She” ya da “her”, İngilizcede üçüncü tekil şahıs dişil zamirlerdir. Örneğin “She is reading.” — “O okuyor (kadın/dişil kimlik)”. Ancak cinsiyetin erkek‑kadın kalıplarının ötesinde de olabileceğini kabul eden bireyler için tekil “they” zamiri devreye giriyor: “They are reading.” Yani “O okuyor (erkek de olmayan, kadın da olmayan, ‘hangisi’ demek anlamsız)”.
Geçmişte çoğu dilde – Türkçede olduğu gibi – tek bir “o” varken, İngilizce gibi cinsiyetli dillerde bu farklar belirgindi. Fakat bireylerin kimliklerini tek kelimeyle özetlemek istedikleri zaman, eski kurallar yetmemeye başladı. Bu yüzden “they/them/their” tekil kullanımı, özellikle queer ve non‑binary topluluklarında yaygınlaştı. Zamir, kişinin kimliğini yansıtan bir ayna hâline geldi.
“She / Her” Zamirleri Kimler İçin Kullanılır?
Dişil kimliğini benimseyen, kendisini kadın hisseden ya da kadın ifadesiyle rahat eden insanlar için “she” ve “her” kullanılır.
Örneğin: “Ahmet — pardon, Ayşe — gelecekte, she said she’d join the meeting.”
Yani dilde kullanılan sade bir zamirle, kişinin kimlik ve cinsiyet anlayışına saygı göstermiş olursun. Kimliğini ifade etme özgürlüğüne karşılık, onun duygu dünyasını da tanımış olursun.
“They / Their” Zamiri Ne Zaman Tercih Edilir?
Kendi kimliğini ne “kadın” ne “erkek” şeklinde tanımlayan non‑binary bireyler.
Cinsiyet kimliği belli olmayan ya da cinsiyet üzerinden tanımlanmak istemeyen insanlar.
Zamir dili değiştirerek toplumsal cinsiyet rollerine dair kalıpları kırmak isteyen kişiler.
“They” zamiri hem bireyin kimliğini korur hem de dili “ötesine” taşır. Modern dijital ortamda, sosyal medyada, arkadaş gruplarında, e‑maillerde — “they” diyerek, karşındaki kişiye: “Kim olduğunu sen bilirsin, ben onu kabul ediyorum” demiş olursun.
Zamir Tartışmaları: Neden Önemli ve Neden Tartışılıyor?
Bazıları için bu tür zamirler gereksiz esneklik; bazıları için ise kimliğin varlığının görünür kılınması. Neden bu kadar yankı buluyor?
Dil ve Kimlik: Dil, kimliğimizin taşıyıcısı. Zamirler, kimliğimizi bir kelimeyle özetler — bu yüzden doğru zamiri kullanmak, saygı göstergesidir.
Görünmez Grupların Temsili: Non‑binary ya da trans bireyler, uzun süre “he” ya da “she” dışında bir seçeneğe sahip olmadı. “They” bu görünmezliği ortadan kaldırdı.
Toplumsal Kalıpların Yıkımı: “Zamirler cinsiyet kadardır” yaklaşımını sarsıyor; dilde cinsiyetin esnek olabileceğini gösteriyor. Bu da daha kapsayıcı bir dünya demek.
Ancak bazı kesimler hâlâ dirençli. “Dil zaten karmaşık, bir de ‘they’ye gerek var mı?” soruları duyuluyor. Ama bak, değişmek zor değil — bir iki cümle içinde, saygı ve anlayış ifade edebiliyorsun.
Gelecekte Zamirler ve Toplumsal Dönüşüm
Zamirler sadece dilin sınırlarında kalmayacak. Teknoloji, sosyal medya, yapay zekâ, yazılı iletişim… Her alanda etkisi olacak:
Dijital Kimlik: Sosyal medya profillerinde “she/her/they” gibi zamir etiketleri yaygınlaşacak. Böylece kimliğini önceden belirtmiş olacaksın.
Yapay Zekâ ve Asistanlar: Sesli/asistan tabanlı uygulamalarda — “Onlara sor” yerine “They” ile hitap edilen bireyler öncelilecek. Cinsiyet tarafsızlığı yazılımlara da yerleşecek.
Kurumsal Uygulama: Okul, iş yerleri, formlar artık cinsiyet kutusu yerine serbest zamir kutuları sunacak. Böylece herkes kendini daha gerçek hissedecek.
Zamir kullanımının yaygınlaşmasıyla, toplumda “o da benim gibi” diyebileceğimiz insanların görünürlüğü artacak. Bu da yalnızlık hissini azaltır, empatiyi büyütür.
Son Söz: Bir Kelime Değiştirir Mi Gerçekten?
Evet — bir kelime oldukça fazlasını değiştirir. Çünkü kelime, anlam taşır. “She / her / they” belki sadece üç kısa zamir — ama ardında kimlik, aidiyet, saygı ve özgürlük var. Belki bir cümlede fark etmez ama bir yaşamda hissedilir.
Bir arkadaşına “she” ya da “they” diyerek seslendiğinde aslında diyorsun ki: “Seni görüyorum, seni önemsiyorum, seni olduğun gibi kabul ediyorum.” Ve bu, kelime kadar basit — ama dünya kadar değerli.